Economische werkloosheid: biedt het werknemers bescherming op langere termijn?

Gepubliceerd op 10 september 2016

Economische werkloosheid

In deze paper wordt het gebruik van tijdelijke werkloosheid om economische redenen, kortweg economische werkloosheid, tijdens de voorbije crisisperiode in Vlaamse ondernemingen geanalyseerd. Economische werkloosheid heeft in tijden van crisis als eerste doel om de verminderde vraag naar producten of diensten op te vangen zonder dat hierbij noodzakelijk jobs verloren hoeven te gaan. Op deze manier kunnen bedrijven op een flexibele wijze weer aanpikken eens de conjunctuur zich herstelt. 

Maar de vraag is of het stelsel de werknemer ook immuniseert tegen ontslag op langere termijn.

Deze vraag stelt zich in het bijzonder als de werknemer aan de slag is in een bedrijf dat minder goed presteert.

Een regelmatige weerkerende kritiek op het stelsel is dat door de vlotte toegangsvoorwaarden en de lange duurtijd dat de werkgever ervan gebruik kan maken, ook minder gezonde ondernemingen en jobs zonder toekomstperspectief artificieel in stand worden gehouden.

Het massaal gebruik van het stelsel en het deels structureel karakter ervan voeden deze kritiek.

Onderzoek

Het doel van deze studie was na te gaan of het stelsel van economische werkloosheid voor werknemers een bescherming biedt in de daaropvolgende jaren, en of het een bescherming biedt tegen latere nadelige job-transities (m.a.w. 'job-mobiel met loonverlies’ of ‘niet-werkend in 2012’). 

Bovendien wordt er nagegaan of het een verschil maakt als de arbeiders aan het werk waren in een meer winstgevend of minder winstgevend bedrijf.

Uit de analyse blijkt dat de groep EW relatief minder vaak opwaarts mobiel zijn (job-mobiel met hoger brutoloon), maar wel beter beschermd zijn tegen nadelige job-bewegingen (job-mobiel met lager brutoloon of niet-werkend in 2012). EW verkleint dus de individuele kans op neerwaartse jobmobiliteit.

Ook komt uit de analyse dat hoe hoger het percentage economisch werklozen is in het bedrijf, hoe lager de individuele kans is om bij eenzelfde werkgever aan de slag te blijven, hoe meer kans een individu heeft op een nadelige job-beweging.

Beleidsuggesties

Deze bevindingen suggereren voor het beleid om een grotere selectiviteit in het stelsel aan te brengen.

Een eerste manier is om het langdurig gebruik over de jaren heen te beperken. Een langdurig gebruik van het stelsel is nadelig, niet alleen voor de individuele werknemer maar ook voor de werking van de arbeidsmarkt. Men kan denken aan een beperking van het volume aan voltijdse equivalente dagen over een bepaalde tijdperiode, met beperking in de tijd.

Een tweede manier is om het kunstmatig in dienst houden van werknemers te beperken door de doelstellingen van het stelsel te herdefiniëren als economisch werkloos omwille van de algemene verslechtering van het economisch klimaat (door endogene of exogene schokken, zoals bij slecht weer of bij ‘overmacht’). Dit zou betekenen dat het stelsel enkel van toepassing wordt bij periodes van neergaande economische conjunctuur. Daar kan men tegen inbrengen dat er kostbare tijd verloren gaat om het stelsel telkens weer op te starten en stop te zetten.

Een alternatief is om de tegemoetkoming vanwege de RVA te laten variëren in economisch betere en slechtere tijden. Op die manier kan de reikwijdte van het stelsel, en ook het beroep op collectieve middelen, beter in evenwicht worden gebracht met tot het oorspronkelijke doel, namelijk vermijden dat bedrijven overgaan tot collectief ontslag ten gevolge van een tijdelijke dalperiode in afwachting van een hernieuwde piekperiode in de vraag.

 

OVER HET STEUNPUNT ONDERNEMEN EN REGIONALE ECONOMIE

Het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie (STORE) adviseert de Vlaamse overheid op basis van fundamenteel en toegepast economisch toponderzoek binnen drie domeinen; (i) startende ondernemingen en ondernemerskapitaal, (ii) de ontwikkeling en doorgroei van KMO’s, en (iii) het meten en identificeren van economische clusters (met bijzondere aandacht voor de analyse en implementatie van een nieuw industrieel beleid). Daarnaast heeft het Steunpunt ook de opdracht om een gegevensbank aan regionaal-economische indicatoren te ontwikkelen (het zogenaamde Regional Data Warehouse, RDW).

Dit kan je ook interesseren

28 maart 2024

Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie (28 maart 2024)

O.a. vraag om uitleg over de AI-wet en de impact ervan op Vlaanderen, de toegang tot de kmo-portefeuille voor coöperatieve vennootschappen, cyberaanvallen op Vlaamse ondernemingen en de extra inspanningen die volgens het rapport van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen nodig zijn om Vlaanderen bij de innovatieve topregio's te houden.
22 maart 2024

Beslissingen Vlaamse Regering - Economie, Wetenschap en Innovatie (22 april 2024)

O.a. afbakening vier nieuwe steunzones, actieplan Einsteintelescoop, Vlaams Beleidsplan Artificiële Intelligentie en Cybersecurity 2024-2028 en pilootoproep faciliteren industriële transitie naar low-carbon-processen in Vlaamse basisindustrie.
22 maart 2024

EU-nieuws deze week | 18 - 22 maart 2024

Onder de titel ‘EU-nieuws’ verzamelt het departement EWI voor u relevante items over economie, wetenschap en innovatie uit de EU-nieuwsstroom van de afgelopen week.

Blijf wekelijks op de hoogte

Wij brengen u wekelijks de laatste weetjes, publicaties en cijfers over economie, wetenschap en innovatie in Vlaanderen in uw mailbox.

Nieuwsgierig naar onze voorbije nieuwsbrieven? Bekijk hier ons archief.