Op donderdag 16 november 2023 vergaderde in Brussel de High Level Group Concurrentievermogen en Groei van de Europese Unie voor de tweede en laatste keer onder het Spaanse voorzitterschap van de EU.
Op de agenda stond o.a. de toekomst van de interne markt en de groene en digitale transitie voor kmo's.
High Level Group Concurrentievermogen en Groei
De High Level Group Competition and Growth (HLG COMPGRO) is samengesteld uit de leidend ambtenaren van de lidstaten van de Europese Unie en is een zogenaamde ‘preparatory body’ van de Raad Concurrentievermogen, één van de 10 formaties van de Raad van de Europese Unie (naast formaties zoals Raad Buitenlandse Zaken, Raad Landbouw en Visserij, …).
In de Belgische bevoegdheidsverdeling zijn vooral de onderdelen industrie en onderzoek & innovatie materies van de deelstaten. Om die reden zal België, tijdens het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU in de eerste helft van 2024, binnen de Raad Concurrentievermogen vertegenwoordigd worden door de Vlaamse minister Jo Brouns voor Industrie en door de Waalse minister Willy Borsu voor onderzoek & innovatie.
De vergadering van vorige week diende dan ook ter voorbereiding van de Raad Concurrentievermogen van 7 december 2023. België zit de HLG voor gedurende 18 maanden, tijdens het triovoorzitterschap van achtereenvolgens Spanje, België en Hongarije. Het triovoorzitterschap van de HLG COMPGRO zit bij Renaat Schrooten, directeur-generaal van de Algemene Directie Economische Analyses en Internationale Economie bij de FOD Economie. Gezien de voorzitter een neutrale rol dient op te nemen, wordt België in de HLG COMPGRO vertegenwoordigd door Johan Hanssens, secretaris-generaal van het Vlaamse Departement Economie, Wetenschap en Innovatie.
De HLG COMPGRO voert een prioriteitenprogramma uit, opgesteld door het huidige trio-voorzitterschap van de Raad, zijnde Spanje-België-Hongarije. U vindt dit programma hier terug.
Rapport op Hoog Niveau over de Toekomst van de Interne Markt
Eerste onderwerp van discussie was het Rapport op Hoog Niveau over de toekomst van de interne markt.
Op 16 maart 2023 heeft de Europese Commissie twee mededelingen gepubliceerd ter gelegenheid van de 30e verjaardag van de eengemaakte markt. Daarin wordt uiteengezet hoe we het concurrentievermogen van de EU op lange termijn kunnen veiligstellen.
De interne markt is ongetwijfeld de motor van de Europese samenleving en economie. Een verdere vermindering van belemmeringen en een verdere integratie, met name voor diensten, zijn van essentieel belang om ervoor te zorgen dat de eengemaakte markt de belangrijkste motor voor het concurrentievermogen van de EU blijft. In de huidige geopolitieke context is nu of nooit voor de EU om te slagen in de groene en digitale transitie en een aantrekkelijke plek voor bedrijven te blijven (zie hier mededeling).
De langetermijnvisie op het concurrentievermogen schetst hoe de EU kan voortbouwen op haar sterke punten en meer kan bereiken dan alleen het dichten van de groei- en innovatiekloof. Een toekomstgericht, welomschreven en gecoördineerd EU-kader zal bevorderlijk zijn voor bloeiende bedrijven die op de wereldmarkt kunnen concurreren, aantrekkelijke banen bieden en wereldwijd toonaangevend zijn (zie hier mededeling).
De Europese Raad (vergadering van de staats- en regeringsleiders van de EU) heeft opgeroepen tot de presentatie op de top van 22 maart 2024 van een onafhankelijk rapport over de toekomst van de interne markt, en heeft de Raadsvoorzitterschappen van Spanje en België verzocht dit werk op zich te nemen.
De voormalige Italiaanse premier Enrico Letta heeft de taak aanvaard om het rapport te schrijven. Momenteel bevindt het project zich nog in een consultatieve fase en zijn er weinig details bekend over de voorziene inhoud. Duidelijk is wel dat het de intentie van Mr. Letta is om concrete aanbevelingen te doen voor de volgende Europese legislatuur om de interne markt te versterken. Zelf zag hij de intellectuele uitdaging van zijn opdracht ‘in het linken van de nood aan meer Europese soevereiniteit aan de vier vrijheden (personen, goederen, diensten en kapitaal)’. Daarnaast noemde hij de verdere uitbreiding van de Europese Unie en de gevolgen daarvan voor de interne markt ‘de belangrijkste uitdaging voor het volgende decennium’.
Tijdens de vergadering kregen de lidstaten de kans om hun prioriteiten voor de interne markt over te brengen aan Mr. Letta. België heeft in haar bijdrage benadrukt dat de dertigste verjaardag van de interne markt een kans is om naar de toekomst te kijken, naar een concurrerende Unie met een politieke langetermijnvisie die voor alle Europeanen werkt en die gelinkt is aan ons industriebeleid en de strategische doelstellingen van de groene en digitale transitie. Daarnaast werden enkele prioriteiten aangestipt: o.a. het belang van kmo’s, het verdiepen van de interne markt wat betreft diensten, het reduceren van administratieve lasten, het vervolledigen van de Europese kapitaalmarkt, en het voorkomen van schadelijke subsidieraces.
KMO’s en de dubbele transitie
Ten tweede werd tijdens een lunchdebat besproken hoe Europese ondersteuningsinstrumenten voor de industrie (‘toolbox’) KMO’s beter kunnen ondersteunen om de groene en digitale transitie te verwezenlijken. Dit thema stond op de HLG-agenda op initiatief van EWI. Vlaanderen hecht er belang aan dat industrie voldoende aandacht krijgt binnen de HLG. Tegelijkertijd maakt de evaluatie van de industriële toolbox deel uit van het HLG-triowerkprogramma en zal het ook tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad speciale aandacht krijgen, onder andere via raadsconclusies.
De industriële sector is essentieel voor het aanpakken van de hedendaagse maatschappelijke uitdagingen, in het bijzonder de dubbele transitie. Tegelijkertijd dient de sector ook zelf de groene en digitale transitie door te maken. KMO’s spelen een cruciale rol in het succes van de industriële sector bij het aanpakken van deze uitdagingen en zij kunnen hiervoor rekenen op de ondersteuning van een EU industriële toolbox. De discussie focuste op drie instrumenten in deze toolbox: Europese clustersamenwerking, industriële allianties en de Important Projects of Common European Interest (IPCEI). Deze instrumenten moeten in de eerste plaats werken voor onze KMO’s. Toch wijzen marktsignalen erop dat het industriële instrumentarium niet altijd toereikend is. Tijdens de gedachtewisseling evalueerden de lidstaten hoe de toolbox onze KMO’s op een betere en meer inclusieve manier kan ondersteunen en werden eventuele hiaten in de toolbox geïdentificeerd.
België heeft in het debat duidelijk gemaakt dat de industriële toolbox van de EU KMO-gericht, toekomstbestendig en geschikt voor het beoogde doel moet zijn.
Tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad is België dan ook van plan de doeltreffendheid van deze instrumenten te beoordelen en samen te werken met de Europese Commissie en de EU-lidstaten om manieren te verkennen om de toolbox inclusiever te maken.
