Opvolgingsrapport kredietverlening aan ondernemingen
Naar aanleiding van de Rondetafel Banken en Bedrijven van november 2009 heeft Vlaams minister-president Kris Peeters het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) de opdracht gegeven de markt van kredieten aan Vlaamse KMO’s zorgvuldig te monitoren en hier op regelmatige basis over te rapporteren. De eerste rapportering vond plaats op de Rondetafel op 9 november 2009. Op 17 maart 2010 werd de eerste opvolgrapportering besproken met de ondernemersorganisaties en de banksector. In deze opvolgrapportering werd op zoek gegaan naar mogelijke veranderende trends sinds november 2009.
Enkele vaststellingen
Daar waar begin november 2009 kon worden vastgesteld dat sinds het uitbreken van de crisis de kredietverlening (uitgedrukt als het totaal opgenomen kredietvolume) was blijven toenemen, dan wel aan een opmerkelijk lager groeipercentage, deed zich vanaf november een kentering voor. Het groeipercentage werd duidelijk negatief en deze trend zette zich voort tot in januari. (De cijfers werden mogelijk wel beïnvloed door de grootschalige effectiseringstransacties die de Belgische banken doorvoerden eind 2009). De algemene aanwendingsgraad, of de maat waarop de ondernemingen op hun kredietlijnen trekken, daalde van 73% in september 2009 naar 72% in december 2009. Januari werd echter terug gekenmerkt door een sterke stijging van de aanwendingsgraad naar 73,1%.)
Afhankelijk van de ondernemingsgrootte kan men verschillende conclusies trekken.
- Zo zet de trend voor de kleine ondernemingen, waar zowel de toegestane kredieten als de opgenomen kredieten nog steeds een positieve groei kenden, zich voort. De opgenomen kredieten stegen wel sneller dan de toegestane, wat geleidt heeft tot een historisch hoge aanwendingsgraad van 87,1% voor de kleine ondernemingen in januari 2010.
- De middelgrote vennootschappen worden sinds november 2009 geconfronteerd met zowel negatieve groeipercentages van de toegestane als van de opgenomen kredieten. De opgenomen kredieten kenden in het laatste kwartaal echter een sterkere daling dan de toegestane kredieten, met een daling van de aanwendingsgraad tot gevolg. Op basis van de cijfers van januari 2010 kunnen we echter stellen dat deze trend voor wat betreft deze maand een omgekeerd verloop kende. Eenzelfde trend kan men ontdekken voor de grote vennootschappen, met dit verschil dat het toegestane kredietvolume voor de groep een positiever verloop kende, met een gelijkaardige verslechtering in januari 2010.
We dienen echter de negatieve cijfers van januari te nuanceren. Voor het eerst sinds de lancering van de KefiK-barometer (die bij kleine ondernemingen peilt naar hun perceptie op de toegang tot bankfinanciering) werd deze voor Vlaanderen gekenmerkt door een sterke stijging. Januari kenmerkte zich bovendien ook voor het eerst sinds juni 2009 door positieve voor seizoenseffecten gezuiverde netto stromen, dit betekent dat er in januari meer kredieten werden toegestaan, dan dat er door de bedrijven afgelost werden.
Lichte trend tot beterschap
We kunnen dus niet spreken van een uitgesproken verslechterde situatie in vergelijking met de vorige rapportering, dan wel eerder een voortzetting van de algemene tendensen, met lichte tekenen op beterschap. Zo kan men licht positieve tekenen opmerken in de aanbodvoorwaarden van kredieten en in de door de banken gepercipieerde vraag naar kredieten.
Nieuwe methodologie Febelfin
Een pijnpunt in de monitoring van de kredietverlening aan ondernemingen is het ontbreken statistieken over het totaal aantal en het totaal volume nieuw toegekende kredieten. De beschikbare gegevens over uitstaande kredieten hebben het nadeel dat ze slechts in beperkte mate de recente ontwikkelingen weerspiegelen. Om hieraan tegemoet te komen heeft Febelfin, zoals overeengekomen tijdens de Rondetafelconferentie van 9 november 2009 en formeel bevestigd in de Vlaamse gedragscode van 21 december 2009, een methodologie ontwikkeld.
Febelfin getuigde op de opvolgvergadering dat zij gestart zijn om maandelijks aan haar banken-leden die actief zijn op het vlak van kredietverlening aan ondernemingen, statistische gegevens op te vragen over de kredietaanvragen en de toegekende kredieten, zowel wat betreft het aantal als het volume. Een eerste publicatie is gepland voor eind april 2010 op basis van gegevens die door Febelfin bij haar leden retroactief werden opgevraagd voor 2008 en 2009.
Overheidsmaatregelen gericht op KMO-financiering
Op de bijeenkomst liet de minister-president aan de banksector vragen om proactief om te gaan met de verwachtte stijging in de vraag naar kredieten. Het is immers van groot belang dat de banken zich wat betreft de kredietvoorwaarden niet uitsluitend zouden baseren op de historische bedrijfsdata van het crisisjaar 2009 maar ook de algemeen verbeterende vooruitzichten voor 2010 mee in rekening gaan brengen..
Vanuit PMV kon men melden dat positieve evolutie voor de waarborgregeling zich doorzet. Het aantal waarborgdossiers en het investeringsbedrag bleef ook in de periode november 2009-maart 2010 op een constant hoog niveau. Men kan spreken van ruim een verdubbeling in vergelijking met een jaar geleden. Voor een eerste evaluatie van de uitbreiding naar overbruggingskredieten is het nog te vroeg. De doorlooptijd tussen het toekennen van een krediet en het effectief onder de waarborg brengen bedraagt ongeveer 2 à 3 maanden.
Ten slotte werd ook een evaluatie gemaakt van de initiatieven voor de informatieverstrekking over het aanbod van overheidsmaatregelen gericht op financiering. De roadshows van het Agentschap Ondernemen, nu ook in het kader van preventief bedrijfsbeleid, de nieuwe brochure en de inspanningen van PMV ten aanzien van de banken moeten daar in belangrijke mate toe bijdragen.
Op de bijeenkomst liet de minister-president aan de banksector vragen om proactief om te gaan met de verwachtte stijging in de vraag naar kredieten. Het is immers van groot belang dat de banken zich wat betreft de kredietvoorwaarden niet uitsluitend zouden baseren op de historische bedrijfsdata van het crisisjaar 2009 maar ook de algemeen verbeterende vooruitzichten voor 2010 mee in rekening gaan brengen
