Vlaanderen en Nederland behoren in Europa tot de topregio’s inzake hoogwaardig onderzoek en innovatie. Zoals de economie globaliseert, internationaliseert ook de wereld van kennis, onderzoek, technologie en innovatie. Opkomende economieën zoals China en India investeren vandaag massaal in hun kennisbasis en hebben de ambitie de geografie van de innovatie te verschuiven naar Azië.
Vlaanderen en Nederland hebben daarom een gezamenlijk belang in een nauwere samenwerking. Samen kunnen ze zich nog geloofwaardiger profileren als een innovatieve kennis-hotspot in de wereld en zo hun concurrentiepositie verbeteren.
Op hun bilaterale ontmoeting op de Top Vlaanderen Nederland te Gent bespraken Vlaams minister van Innovatie Philip Muyters en zijn Nederlandse collega staatssecretaris van Dam maandag een versterkte samenwerking op drie domeinen.
Inspirerende ontmoeting met Ndlse regering & mijn collega @martijnvdam. Vlaanderen & Nederland: een innovatieve kennis-hotspot pic.twitter.com/SN4u1yFXq5
— Philippe Muyters (@philippemuyters) 7 november 2016
1 - lancering ‘samenwerkingsagenda high tech’ binnen zes thema’s: levenswetenschappen & gezondheid, nieuwe materialen, fabrieken van de toekomst, energie, flexibele elektronica en fotonica
Begin 2016 staken vertegenwoordigers van Vlaamse en Nederlandse kennisinstellingen, bedrijfsorganisaties en overheden de koppen bij elkaar in een ‘stakeholdersgroep high tech’. Gisteren gaven de bewindslieden hun goedkeuring aan de uitgewerkte ‘Samenwerkingsagenda Nederland/Vlaanderen high tech’ die zes bovenvermelde high tech domeinen van de toekomst omspant.
Gemeenschappelijke strategische projecten, waarin zowel Vlaanderen als Nederland excelleren, worden door de Vlaamse strategische onderzoekscentra Imec (digitale technologie), Vito (energie), VIB (levenswetenschappen) en Flanders Make (maakindustrie) samen met hun Nederlandse evenknieën én bedrijfsorganisaties opgezocht en uitgewerkt in routekaarten en concrete projecten.
De gebundelde inzet van mensen, infrastructuren en middelen zal leiden tot een concurrentievoordeel en een verhoogde internationale aantrekkelijkheid op het mondiale O&O-speelveld. De beschikbare Europese Interreg middelen – meer dan 40 miljoen euro – zullen daartoe prioritair worden ingezet, naast de reguliere budgetten.
Volgende samenwerkingen worden opgestart:
- het internationaal positioneren van duurzame energie, o.a. fotovoltaïsche zonne-energie, geothermie, Smart Cities/Grids, waterstof en langetermijn-energieopslag,
- de transformatie van de maakindustrie: Factories of the Future,
- de uitbouw van onze kennisvoorsprong bij flexibele elektronica,
- samenwerking op de grens tussen licht en elektriciteit (Fotonica),
- samenwerking bij Nieuwe Materialen en in 3D-Printing bij serieproductie
- samenwerking bij levenswetenschappen en gezondheid, zoals bij regeneratieve geneeskunde(RegMed-cluster)
Dat het niet bij woorden blijft, bewijst de ondertekening op de Top door de KU Leuven en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) van een intentieverklaring met het Nederlandse Regmed XB om te komen tot een leidend onderzoekscentrum in regeneratieve geneeskunde. Deze geneeskunde is er op gericht cellen, weefsels en orgaanfuncties te herstellen of te vervangen gebruikmakend van het zelf-herstellend vermogen van ons lichaam. De samenwerking binnen een consortium van 500 onderzoekers moet de totstandkoming van een nieuwe industrie en oplossingen voor de patiënt versnellen. Focus ligt op korte termijn op nier-regeneratie en kraakbeengeneratie in het kader van knieartrose.
.@VIBLifeSciences sluit overeenkomst ivm regeneratieve geneeskunde. Vl & Ndl levert oplossingen voor patiënten én een nieuwe industrie pic.twitter.com/ZYclNZkCKe
— Philippe Muyters (@philippemuyters) 7 november 20162 - versterken Vlaams-Nederlandse industrie dankzij industriële symbiose: uitwisseling van materiaal- en energiestromen binnen een uitgebreid ‘Smart Delta Resources’ grensoverschrijdend samenwerkingsverband
Het platform Smart Delta Resources (SDR) is een samenwerkingsverband tussen elf energie- en grondstof intensieve industriële bedrijven in de regio westelijk Noord-Brabant, Zeeland en Noord-Vlaanderen (Arcelor Mittal Gent, Cargill, Delta, Dow Benelux, ICL-IP Terneuzen, Lamb Weston-Meijer, Sabic Bergen op Zoom, Trinseo (voorheen Styron), Suiker Unie, Yara Sluiskil en Zeeland Refinery). De betrokken economische sectoren zijn staal, chemie, food en energie.
Dit unieke platform ontwikkelt business cases voor uitwisseling van energie- en materiaalstromen, ook wel industriële symbiose genoemd: het restproduct van de ene kan als grondstof van de andere dienen. Het platform heeft als doel de internationale concurrentiepositie van de bedrijven te versterken en het regionale vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken. Daarnaast draagt dit initiatief significant bij aan het realiseren van de klimaat-doelstellingen, onder andere door reductie van broeikasgassen zoals CO2 en vermindering van verbruik van fossiele brandstoffen.
Onder impuls van het Havenbedrijf Gent zal getracht worden het platform uit te breiden met meer Vlaamse bedrijven.
Concreet werken het in de Gentse Kanaalzone gelegen staalbedrijf ArcelorMittal en het in het Nederlandse Terneuzen gelegen chemiebedrijf Dow – beiden gelegen op een afstand van 15 km – samen aan een project waarbij een restproduct van de staalsector (CO en H2) grondstof wordt van de chemische sector. Chemie start immers met het kraken van ruwe aardolie of aardgas tot CO en waterstof om deze dan om te zetten in chemische bouwstenen zoals ethyleen, basisgrondstof van de plastiekindustrie.
Koppelen van beide vermijdt het verbranden van CO tot het schadelijke CO2, zorgt voor recyclage van koolstof in hoogwaardige producten en een daling van de afhankelijkheid van fossiele grondstoffen. Zo ambieert het ‘Syngasproject’ het overschot van waterstof van Dow Terneuzen via een pijplijn naar ArcelorMittal te brengen en daar te combineren met het overschot aan koolstofmonoxide. Directe chemische conversie van synthetisch gas (CO + H2) in chemische bouwstenen (ethyleen) wordt zo mogelijk.
3 - intensiveren samenwerking binnen de Antwerp-Rotterdam-Area (ARA) chemische cluster
Zowel in Vlaanderen als in Nederland vormt de chemiesector een van de belangrijkste industriële sectoren. De chemie en life sciences tekenen in ons land voor 32% van de toegevoegde waarde van de verwerkende industrie, staan voor meer dan 88.000 directe jobs en zijn met 3,6 mia € uitgaven koploper in R&D. Dat is bijna 60 % van de industriële R&D in ons land.
De Antwerp-Rotterdam-Area cluster (ARA-cluster) vertegenwoordigt 14% van de verkoop van de Europese chemiesector. Het concurrentievermogen van de chemiecluster staat evenwel onder druk door de schaliegasontwikkeling in de VS, de lage kostprijs van energie en grondstoffen in het Midden-Oosten en de klimaatuitdaging.
Het intensiveren van de samenwerking tussen de Vlaamse en Nederlandse chemiesector behelst een proactieve beleidsafstemming over toekomstig EU-beleid (o.a. inzake ETS, emission trading system), kennisdeling en een versnelling van de innovatie. Dit laatste onder andere op het domein van demonstratieprojecten en de mogelijkheden van koolstofafvang en -opslag. Tevens wordt een samenwerking opgestart met Noordrijn-Westfalen zodat een trilaterale strategie uitgewerkt kan worden voor de ARRRA-cluster (Antwerpen-Rotterdam-Rijn-Ruhr-Area) die 40 % van chemische producten in Europa vertegenwoordigt. Vlaanderen en Nederland zullen hierin de lead nemen.
