Samenwerking met Nederland

Intentieverklaring

Sinds 2004 wordt de (strategische) samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland op het gebied van economie, wetenschap en innovatie beleidsmatig omkaderd door een intentieverklaring tussen beide Lage Landen.

  • Op 7 april 2004 ondertekenden de bevoegde bewindslieden in Vlaanderen en Nederland een gezamenlijke intentieverklaring ter versterking van de strategische Vlaams-Nederlandse samenwerking op vlak van innovatie.
  • Op 17 april 2008 werd de gezamenlijke intentieverklaring tussen Vlaanderen en Nederland hernieuwd en uitgebreid met de domeinen economie en wetenschap.

De intentieverklaring geldt nog steeds als een richtinggevend beleidskader voor overleg en samenwerking op het gebied van economie, wetenschap en innovatie tussen Vlaanderen en Nederland.

Topontmoetingen

Om de gezamenlijke beleidsintenties te (her)bevestigen en concrete invulling te geven, vinden om de twee jaar ministeriële topontmoetingen plaats tussen de Vlaamse en Nederlandse minister-presidenten. In functie van de agenda nemen ook vakministers uit beide Lage Landen aan deze topontmoetingen deel.

De eerste Topontmoeting van 4 juli 2011 in Hingene stond in het teken van de economie, met als centrale vraagstelling hoe de beide Lage Landen door intensere onderlinge (strategische) samenwerking kunnen bijdragen tot hun verdiencapaciteit en welvaart op middellange termijn (2020-2040). Op deze Topontmoeting spraken Vlaanderen en Nederland af om zich meer als één economische regio, de Deltaregio, in de wereld te profileren. Verder werd een Vlaams-Nederlandse Denkgroep Toekomstverkenning opgericht die in kaart moest brengen welke ontwikkelingen de samenleving in Vlaanderen en Nederland op lange(re) termijn kunnen beïnvloeden en welke beleidsmaatregelen de beide Lage Landen gemeenschappelijk kunnen uitstippelen om hierop in te spelen.

De analyse van de Denkgroep Toekomstverkenning werd besproken op de tweede Topontmoeting van 8 oktober 2013 in Maastricht. Aan deze Topontmoeting namen, naast de minister-presidenten, ook de vakministers bevoegd voor economie, innovatie, transport en logistiek deel.

Op de Topontmoeting werd overeengekomen om de thematische focus van de verdere Vlaams-Nederlandse samenwerking te leggen op High Tech Systemen en Materialen, (Duurzame) Chemie en Biogebaseerde Economie, Levenswetenschappen en Gezondheid, en Transport en Logistiek. Daarbij werd afgesproken om voor High Tech Systemen en Materialen en voor (Duurzame) Chemie een gezamenlijke toekomstvisie en -strategie uit te werken. Die oefeningen hebben geresulteerd in resp. de Trilateral Chemical Region en de Vlaams Nederlandse High Tech samenwerking.

De conclusies van 8 oktober 2013 kunnen hieronder worden gedownload.

De derde Topontmoeting vond plaats in Gent op 7 november 2016. Op deze Topontmoeting werd onder meer de (initiële) Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda aan de bewindslieden gepresenteerd en door hen onderschreven. Daarbij spraken de bewindslieden af om de ambities van de samenwerkingsagenda binnen de beschikbare (financiële) instrumenten te faciliteren, en met name de middelen van het programma Interreg Vlaanderen-Nederland bij voorrang in te zetten op samenwerkingsprojecten op vlak van High Tech en ook Chemie. Verder ondertekenden de betrokken stakeholders in Vlaanderen en Nederland in de marge van de Topontmoeting een Letter of Intent (LoI) voor samenwerking in het kader van RegMed XB, een grensoverschrijdend publiek-privaat partnerschap gericht op Regeneratieve Geneeskunde.

De slotverklaring van 7 november 2016 kan hieronder worden gedownload.

De vierde Topontmoeting ging door in Middelburg op 5 november 2018.

Op deze Topontmoeting werd een stand van zaken besproken van de uitvoering van de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda, en werd onder meer een Memorandum of Understanding (MoU) afgesloten voor samenwerking op het gebied van Gepersonaliseerde Geneeskunde (met naast Regeneratieve Geneeskunde ook Celgebaseerde Technologieën, Preventieve en/of Leefstijlgeneeskunde en Infrastructuur voor en Beheer van Persoonlijke Data als subthema's). Ook werd afgesproken om, alternerend met de tweejaarlijkse ministeriële topontmoetingen, om de twee jaar een Vlaams-Nederlandse Wetenschaps- en Innovatiedag (W&I-dag) te organiseren. De eerste editie, de W&I-dag 2019, vond plaats op 28 oktober 2019 en bracht vanuit de “triple helix” (beleidsmakers, kenniswereld en bedrijfswereld) een aantal interessante inzichten bij voor de verdere thematische richting en prioritering van de Vlaams-Nederlandse samenwerking op het gebied van economie, wetenschap en innovatie. Onder meer omwille van de coronacrisis heeft tot op heden geen nieuwe editie van de W&I-dag plaatsgevonden. De reeks ministeriële topontmoetingen bleef ondanks de coronacrisis wel op schema.

De slotverklaring van 5 november 2018 kan hieronder worden gedownload.

Op 4 november 2020 vond de vijfde Topontmoeting plaats, deels digitaal en deels op locatie (in Brasschaat).

De Vlaamse en Nederlandse bewindslieden onderschreven het belang van de (verdere) High Tech samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland en spraken af om samen met de stakeholders toe te zien op het actueel houden en verder uitvoeren van de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda. Specifieke aandachtspunten die binnen de zes lopende samenwerkingsthema’s van de initiële samenwerkingsagenda werden vooropgesteld, waren de uitdieping van de samenwerking op het gebied van Gepersonaliseerde Geneeskunde, de bestendiging op lange termijn van de Vlaams-Nederlandse sleutelpositie op het gebied van Fotonica, en de uitdieping van de samenwerking op het gebied van Fotovoltaïsche Zonne-energie. Verder werd besloten om de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda uit te breiden met de samenwerkingsthema’s Waterstoftechnologie en Artificiële Intelligentie.

De slotverklaring van 4 november 2020 kan hieronder worden gedownload.

Op 31 januari 2023 vond de zesde Topontmoeting plaats in ’s Hertogenbosch.

Op deze Topontmoeting spraken Vlaanderen en Nederland onder meer af om nauw (verder) samen te werken aan de komst van de Einstein Telescope, Europa’s meest geavanceerde observatorium voor zwaartekrachtgolven, naar onze Euregio Maas-Rijn. Beide Lage Landen zetten, ook samen met Wallonië (en het federale België) en Noordrijn-Westfalen (en het federale Duitsland), op alle relevante niveaus de noodzakelijke stappen om gezamenlijk een sterke en aantrekkelijke kandidatuur in te dienen voor de huisvesting, waarover Europa in 2026 zal beslissen, van de Einstein Telescope in onze grensregio.

Verder werd afgesproken om de komende jaren de sleutelpositie van Vlaanderen en Nederland op vlak van (O&O en productie) van Geavanceerde Halfgeleiders te bestendigen, ook in Europese context (European Chips Act en het IPCEI on Microelectronics), en om de samenwerking te versterken en uit te diepen op het gebied van Circulaire Economie, Digitalisering (in het bijzonder Artificiële Intelligentie, onder meer voor de Nederlandse taal) en Waterstof. Voor de twee laatstgenoemde thema’s werd opnieuw verwezen naar de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda die als belangrijke leidraad voor de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland als kennisintensieve en hoogtechnologische regio werd (her)bevestigd. De bewindslieden onderschreven ook de intentie om gezamenlijk te investeren in samenwerking waar zich wederzijdse kansen en opportuniteiten aandienen door projecten van het Nationaal Groeifonds te verbinden met thema’s van de High Tech samenwerkingsagenda. Ook werd het belang van (de realisatie van) de Trilaterale Chemiestrategie (cf. Trilateral Chemical Region) (her)bevestigd.

De slotverklaring van 31 januari 2023 kan hieronder worden gedownload.

High Tech samenwerking

Wat betreft de samenwerking op vlak van High Tech werd begin 2016 de Vlaams-Nederlandse High Tech stakeholdersgroep opgericht waarin de High Tech sleutelspelers uit het veld evenals de betrokken overheidsinstanties zijn vertegenwoordigd.

De High Tech stakeholdersgroep heeft een Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda opgemaakt die, uitgezet langsheen de gehele waardeketen, initieel was toegespitst op zes specifieke thema’s (in alfabetische volgorde):

  • Energie-innovatie
  • Factories of the Future
  • Flexibele Elektronica
  • Fotonica
  • Life Sciences & Health
  • Nieuwe Materialen

Deze thema’s werden door de stakeholders beschouwd als “hoog potentieel” voor (verdere) samenwerking en waarop de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda kon worden toegespitst. Een dergelijke thematische afbakening was nodig binnen het brede en gediversifieerde High Tech domein.

Voor elk thema werd door de betrokken stakeholders in Vlaanderen en Nederland een concrete samenwerkingsagenda op korte en (middel)lange termijn uitgewerkt over de gehele waardeketen, dus alle Technology Readiness Levels (TRL’s) heen, en gebaseerd op het zogeheten Trechtermodel zoals geïllustreerd in onderstaande figuur:

De initiële Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda werd aan de bewindslieden gepresenteerd op de derde Vlaams-Nederlandse ministeriële Topontmoeting van 7 november 2016 in Gent, en is sindsdien onder toezicht van de Vlaams-Nederlandse High Tech stakeholdersgroep in uitvoering.

De initiële High Tech samenwerkingsagenda kan hieronder worden gedownload.

Ter gelegenheid van de vijfde Vlaams-Nederlandse ministeriële Topontmoeting van 4 november 2020 in Brasschaat werd de samenwerkingsagenda uitgebreid met de thema’s Waterstoftechnologie en Artificiële Intelligentie.

Voor de realisatie van de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda worden onder meer samenwerkingsprojecten gerealiseerd in het kader van Interreg, in het bijzonder het programma Interreg Vlaanderen-Nederland maar ook bv. Interreg Noordwest-Europa.

Hieronder kan een kort overzicht worden gedownload van Interregprojecten die (mede) via/vanuit de Vlaams-Nederlandse High Tech stakeholdersgroep tot stand zijn gekomen.

Naast de focus op Interreg als “evident” steuninstrument voor grensoverschrijdende samenwerking, wordt, onder meer vanuit de Vlaams-Nederlandse High Tech stakeholdersgroep, ook gekeken naar opportuniteiten en (nationale, Europese, …) beleids- en steuninstrumenten voor samenwerking “beyond” Interreg. Daarbij wordt niet alleen verder ingezet op de lopende High Tech samenwerkingsthema’s, maar wordt ook gekeken naar (mogelijke) verdere scopeverbreding van de High Tech samenwerkingsagenda (en de stakeholdersgroep) met/naar andere thema’s, bv. door kruisbestuiving op te zoeken tussen het missiegedreven innovatiebeleid in Nederland en de “opkomende domeinen” (= Artificiële Intelligentie, Cyberveiligheid en Gepersonaliseerde Geneeskunde) + de strategische domeinen (= de domeinen van de Strategische Onderzoekscentra en de Speerpuntclusters) in Vlaanderen.

In de nasleep van de coronacrisis wordt ook gekeken naar mogelijke synergieën tussen de maatregelen voor herstel en veerkracht in Vlaanderen en Nederland, ook in de context van NextGenerationEU. Ook wordt gekeken naar mogelijke Vlaamse deelname vanuit de High Tech samenwerkingsthema’s in projecten van het Nederlandse Nationaal Groeifonds.

Verder op Europees niveau bieden onder meer (de missies en partnerschappen van) Horizon Europe en (de European Digital Innovation Hubs [EDIH’s] van) het Digital Europe Programme (DIGITAL) opportuniteiten om de samenwerking in Europese/internationale context uit te diepen.

Op die manier, en zoals ook op elke ministeriële topontmoeting wordt onderschreven en (her)bevestigd, blijft de Vlaams-Nederlandse High Tech samenwerkingsagenda (en stakeholdersgroep) een bijdetijds en toekomstgericht kader voor de verdere High Tech samenwerking waarmee de beide Lage Landen elkaar kunnen versterken en convergenties kunnen vinden. Het is een dynamisch gegeven en leidraad om Vlaanderen en Nederland gezamenlijk verder te laten inspelen op economische en maatschappelijke uitdagingen zoals zorg en gezondheid, energietransitie en duurzaamheid (m.i.v. verduurzaming van de industrie en CO2-reductie), digitalisering (van de industrie), cyberveiligheid, etc.

In het kader van de High Tech samenwerkingsagenda (en stakeholdersgroep) wordt ook permanent gekeken welke ondersteunende/faciliterende rol de overheden in Vlaanderen en Nederland in deze samenwerking op zich kunnen nemen en welke (financiële) instrumenten en kanalen in de beide Lage Landen evenals in Europa (o.a. Interreg) hiervoor kunnen worden ingezet.

Erwin Dewallef
Adviseur
Afdeling Strategie en Coördinatie

Blijf wekelijks op de hoogte

Wij brengen u wekelijks de laatste weetjes, publicaties en cijfers over economie, wetenschap en innovatie in Vlaanderen in uw mailbox.

Nieuwsgierig naar onze voorbije nieuwsbrieven? Bekijk hier ons archief.