UNESCO en Vlaanderen

De Vlaamse overheid bouwde de jongste jaren een intensieve samenwerking op met de UNESCO op twee manieren:

  • structureel: actieve participatie in de werkzaamheden van de Uitvoerende Raad, de Algemene Conferenties en deelname aan intergouvernementele commissies, werkgroepen en conferenties;
  • inhoudelijk: deelname aan projecten van het UNESCO-Participatieprogramma, bijdragen aan de conventie Natuurlijk en Cultureel Werelderfgoed en actieve samenwerking op het vlak van onderwijs, cultuur en natuurwetenschappen.

Om de wetenschappelijk UNESCO-activiteiten te ondersteunen werd het Vlaamse UNESCO Trustfonds (kortweg FUST) opgericht, beheerd door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI), samen met UNESCO. Daarnaast ondersteunen de departementen Internationaal Vlaanderen, Onderwijs en Cultuur ook nog verschillende UNESCO-initiatieven.

Trustfonds FUST

Het Vlaams Trustfonds (FUST) ter ondersteuning van wetenschappelijke activiteiten van  UNESCO is specifiek bedoeld voor het ondersteunen van UNESCO-activiteiten en -projecten binnen het domein van de wetenschappen.

De FUST-projecten geven een specifieke invulling aan de volgende hoofdactielijnen:

  • Hoofdactielijn 3: Het bevorderen van de kennis en de capaciteit voor de bescherming en duurzaam beheer van de oceanen en de kusten;
  • Hoofdactielijn 4: Het bevorderen van internationale wetenschappelijke samenwerking voor het systeem ‘Aarde’, de biodiversiteit en het verminderen van ramprisico’s;
  • Hoofdactielijn 5: Het versterken van de rol van de ecologische wetenschappen en de biosfeerreservaten;
  • Hoofdactielijn 6: Het versterken van de waterzekerheid.

Het is de bedoeling om de uitstraling van Vlaanderen te vergroten door het uitdragen van Vlaamse expertise en deze te kaderen in de activiteiten van multilaterale organisaties. Binnen elke activiteit is een partnerschap voorzien, met een financiële inbreng van:

  • Vlaanderen;
  • UNESCO;
  • partner(s).

Het Trustfonds richt zich op de prioritaire activiteiten binnen wetenschappelijke programma’s van Unesco, zijnde: de programma’s van het domein natuurwetenschappen, met het “Internationaal Hydrologisch Programma” (IHP), meer bepaald rekening houdend met UNESCO ’s topprioriteit ‘Water’, en het “Mens en Biosfeer”-programma (MAB). Sinds 2019 kan het programma “geowetenschappen/geoparken” (IGGP) in dat domein ook van steun genieten.  Vlaanderen geeft in het bijzonder steun aan het programma van de “Intergouvernementele Oceanografische Commissie” (IOC).

Een stuurcomité stelt in gemeenschappelijk overleg de prioriteiten op, waarna UNESCO op basis hiervan een aantal projectvoorstellen formuleert. Het departement EWI legt deze projectvoorstellen voor aan de Vlaamse onderzoeksinstellingen die hun belangstelling kunnen tonen voor de projecten waaraan ze hun ondersteuning willen verlenen .

In de periode 2019-2022 hechtte de Vlaamse Regering haar goedkeuring aan de besteding van de middelen voor onderstaande grote projecten.

Binnen het programma Oceaanwetenschappen van de Internationale Oceanografische Commissie (IOC):

  • Ocean Teacher Global Academy 2 (OTGA 2);
  • IOC Ocean InfoHub (OIH);
  • Pacific islands Marine bioinvasions Alert Network (PacMAN);
  • Biosphere Reserves as Observatories for Climate Change Adaptation in Southern Africa (Be-Resilient);
  • eDNA Expeditions in marine World Heritage sites (samen met het Marien Werelderfgoedprogramma, ook financiële steun uit het andere Vlaamse Unesco trustfonds, FUT).

Binnen het Internationaal Hydrologisch Programma (IHP):

  • Addressing Hydro-Climatic Vulnerability through Citizen and Open Science;

Binnen het Mens en de Biosfeer Programma (MAB):

  • Mangrove Restoration as a Nature-Based Solution in Latin American Biosphere Reserves (MangRes) .

Waar mogelijk worden Vlaamse onderzoekers betrokken bij de uitvoering van deze UNESCO projecten.

Op deze website is inhoudelijke informatie over afgelopen en lopende projecten beschikbaar (in medebeheer met het VLIZ)

Evaluatie

Het UNESCO-Trustfonds werd al 3 keer geëvalueerd: in 2007, in 2013 en in 2018. Het volledige rapport van de onafhankelijke externe evaluatie van 2018 kunt u hieronder downloaden. In 2023 wordt een nieuwe evaluatie ondernomen ter voorbereiding van de mogelijke vernieuwing van het FUST akkoord.

Gert Verreet
Adviseur
Afdeling Onderzoek